Αποταμίευση - Επένδυση 16.12.2015

Μαθαίνοντας τη "χρηματοοικονομική" αλφάβητο

Από το 2008 με το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, η ζωή μας και το λεξιλόγιό μας “βομβαρδίζεται” καθημερινά από έννοιες που έως τότε είτε μας ήταν άγνωστες είτε οι περισσότεροι από εμάς θεωρούσαμε ότι αποτελούν αντικείμενο των οικονομολόγων.

Ξαφνικά, ξεκινήσαμε ν’ ακούμε συνεχώς για τα “spreads”, το χρέος και το έλλειμμα, την αύξηση του πληθωρισμού και το “cash flow”. Πρόσφατα μάλιστα η ελληνική πραγματικότητα εμπλουτίστηκε με την εφαρμογή του μέτρου των περιορισμών στις αναλήψεις μετρητών και τις μεταφορές κεφαλαίων (capital controls).

Πόσο όμως γνωρίζουμε τελικά όλους αυτούς τους δύσκολους χρηματοοικονομικούς όρους και πόσο επηρεάζουν την καθημερινή μας ζωή στην πραγματικότητα;

Το παραπάνω ερώτημα και η έλλειψη των αντίστοιχων γνώσεων συμπυκνώνεται σ’ ένα απ’ τα σημαντικότερα κοινωνικά προβλήματα των τελευταίων ετών παγκοσμίως, τον χρηματοοικονομικό αναλφαβητισμό.

Σε μια εποχή όπου οι οικονομικές προκλήσεις είναι πιο έντονες από ποτέ δημιουργώντας ένα πολύ δυναμικό και ευμετάβλητο περιβάλλον, είναι σαφές ότι η έλλειψη των σχετικών γνώσεων δημιουργεί ένα νέο πεδίο στο οποίο δοκιμαζόμαστε, με συνέπεια να μας επηρεάζει σε τέτοιο βαθμό που να δημιουργεί ανάλογα δομικά προβλήματα με αυτά που προκαλεί η παραδοσιακή έννοια του αναλφαβητισμού.

Ως οικονομικός αναλφαβητισμός (financial illiteracy) ορίζεται πλέον, σε διεθνές επίπεδο, η κατάσταση κατά την οποία τα άτομα παρουσιάζουν περιορισμένη ικανότητα λήψης σωστών αποφάσεων στην οικονομική τους διαχείριση, εξαιτίας της πλήρους ανεπάρκειας γνώσεων για βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες και εργαλεία.

Το πρόβλημα μάλιστα, εμφανίζεται συχνότερα και με πιο έντονο τρόπο σε περιπτώσεις κοινωνικών ομάδων όπως τα άτομα σχετικά χαμηλού μορφωτικού επιπέδου και τα άτομα με ιδιαίτερα χαμηλό εισόδημα.

Παράλληλα, δεδομένου ότι οι πολίτες καλούνται πλέον να λάβουν περισσότερες και σημαντικότερες αποφάσεις οικονομικού χαρακτήρα, απ’ ότι στο παρελθόν, το πρόβλημα του οικονομικού αναλφαβητισμού διογκώνεται επιπλέον, καθώς η απουσία γνώσης κι επομένως η λάθος εκτίμηση του κινδύνου, μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω απώλεια εισοδήματος, αποτυχημένες επενδυτικές επιλογές, έλλειψη συνταξιοδοτικής αποταμίευσης και συνολικότερη φτωχοποίηση.

Χαρακτηριστικά τέτοια παραδείγματα στα οποία αποτυπώνεται η έλλειψη εκπαίδευσης σε βασικές οικονομικές έννοιες αποτελούν, η αδυναμία διαχωρισμού των εννοιών ονομαστικού και πραγματικού επιτοκίου, η αδυναμία κατάρτισης ατομικού ή οικογενειακού οικονομικού προϋπολογισμού, η μηδενική αποταμίευση για συνταξιοδότηση ή ασθένεια και η αναποτελεσματική διαχείριση κεφαλαίου κίνησης.

Έτσι, γίνεται αντιληπτό ότι τo κρίσιμο διακύβευμα της σύγχρονης καθημερινότητας είναι το πέρασμα από την εποχή του οικονομικού αναλφαβητισμού στην εποχή της  γνώσης και της εκπαίδευση σε στοιχειώδη οικονομικά τόσο στις μικρές όσο και τις μεγαλύτερες ηλικίες.

Είναι καιρός να αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας με βάση όχι όσα δεν ξέρουμε, αλλά με βάση αυτά που γνωρίζουμε.

Όπως απ’ την εποχή που ξεκίνησαν να μπαίνουν δυναμικά στη ζωή μας οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το διαδίκτυο και όλοι έπρεπε σταδιακά να κατανοήσουμε και να εκπαιδευτούμε σ’ αυτόν τον νέο “κόσμο”, έτσι και σήμερα η γνώση των οικονομικών εννοιών που θα μας οδηγήσουν στις σωστές αποφάσεις, είναι κάτι που μας αφορά όλους.