Διαταραχές ύπνου και η σημασία τους για την υγεία μας

Ο καλός ύπνος είναι σύμμαχος για την καλή μας υγείας. Πρόκειται για μια φυσιολογική, δυναμική και πολύπλοκη διαδικασία η οποία δεν έχει πλήρως κατανοηθεί και είναι αναγκαία για την επιβίωση του ανθρώπου. Αν και συνεχίζει να αποτελεί ένα ενδιαφέρον επιστημονικό μυστήριο, όλοι συμφωνούν ότι προσφέρει την απαραίτητη ανάπαυση στον εγκέφαλο για να μπορεί να παραμένει λειτουργικός κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης.

Το ζήτημα είναι ότι ενώ θα μπορούσε να αποτελεί ένα αγαθό για όλους ανεξαιρέτως, ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει μετατρέψει τον καλό και ποιοτικό ύπνο σε είδος πολυτελείας. Όλο και περισσότεροι παραπονιούνται για κακή ποιότητα ύπνου ή για χρόνιες αυπνίες, ενώ συγκεκριμένα στον ελληνικό πληθυσμό υπολογίζεται ότι το 26% περίπου των ασθενών που απευθύνονται σε πρωτοβάθμια κέντρα υγείας αναφέρουν διαταραχές στον ύπνο τους. Από αυτούς το 16% αντιμετωπίζουν δυσκολία στην έλευση του ύπνου, το 15% δυσκολεύονται να διατηρήσουν τον ύπνο τους, το 15% αναφέρουν έντονη πρωινή κόπωση παρόλο που έχουν επαρκείς ώρες ύπνου, ενώ το 10% ξυπνούν πολύ νωρίς.

Παράγοντες που επηρεάζουν τον ύπνο

Παράγοντες που έχουν μελετηθεί ότι μπορεί να επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την έλευση του καθώς και την ποιότητα του ύπνου είναι μεταξύ άλλων:

• οι στρεσογόνες καταστάσεις,
• η χρήση καφεΐνης ή αλκοολούχων ποτών τις βραδινές ώρες,
• η κατανάλωση δύσπεπτου φαγητού μετά τις 8 το βράδυ,
• οι ορμονικές αλλαγές στις γυναίκες κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης,
• η χρήση φαρμακευτικών ουσιών που επιδρούν διεγερτικά στο κεντρικό νευρικό σύστημα,
• τα κάθε είδους οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα, όπως θόρυβοι ή η τηλεόραση που παραμένει ανοιχτή,
• ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη,
• υπερβολική χρήση ηλεκτρονικών συσκευών (κινητά, Η/Υ): είναι ένα φαινόμενο των τελευταίων ετών που φαίνεται ότι διαταράσσει τον ύπνο κυρίως σε άτομα νεότερης ηλικίας. Η εμμονική ενασχόληση με ηλεκτρονικές συσκευές λαμβάνει χώρα τόσο λίγο πριν τον ύπνο όσο και πολλές φορές κατά τη διάρκειά του.

Είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να αναφέρει πάντα στον ιατρό του οποιαδήποτε προβλήματα σχετίζονται με την ποιότητα του ύπνου του και να μην υποτιμά. Στην περίπτωση των διαταραχών του ύπνου ισχύει ο κανόνας ότι όσο πιο χρόνιο γίνεται το πρόβλημα τόσο πιο δύσκολη θα είναι η αντιμετώπισή του. Ένα ραντεβού με ειδικούς που ασχολούνται πιο εμπεριστατωμένα με τις διαταραχές του ύπνου, όπως οι νευρολόγοι και οι πνευμονολόγοι, είναι απαραίτητο για την εκτίμηση της κατάστασης, ώστε να προσδιοριστεί εάν η αυπνία είναι πρωτοπαθής (χωρίς να ανευρίσκεται πάθηση που την προκαλεί) ή δευτεροπαθής (οφείλεται σε κάποιο υποκείμενο νόσημα).

Η αντιμετώπιση των διαταραχών του ύπνου μπορεί να είναι φαρμακευτική ή μη φαρμακευτική. Σε αρκετές περιπτώσεις, αρκούν απλές αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες του ασθενούς πριν από τον ύπνο για να δει σημαντική βελτίωση στην ποιότητά του.

Η έγκαιρη διάγνωση και η προσαρμογή του τρόπου ζωής αποτελούν καθοριστικά βήματα για την αποκατάσταση ενός καλού και ποιοτικού ύπνου.