Ποιες προληπτικές εξετάσεις υγείας πρέπει να γίνονται, ανά ηλικία;

Αν και συνήθως επισκεπτόμαστε το γιατρό όταν έχουμε ήδη κάποιο πρόβλημα υγείας, η πραγματοποίηση κλινικών και παρακλινικών εξετάσεων είναι απαραίτητη για την διάγνωση παθήσεων σε πρώιμο στάδιο αλλά και για την γενικότερη πρόληψη και προαγωγή της υγείας μας.

Εσείς γνωρίζετε σε ποιες εξετάσεις αξίζει να υποβληθείτε και τι θα πρέπει να προσέχετε σε κάθε ηλικία; Ο Κωνσταντίνος Χαλκιάς, ο Γεώργιος Αλαφοστέργιος και ο Γεώργιος Βασιλικός, Ιατροί Ειδικοί παθολόγοι των ιδιόκτητων υποδομών υγείας της Interamerican, της Γενικής Κλινικής Αθηναϊκή Mediclinic και του Πολυϊατρείου Medifirst Αμαρουσίου, απαντούν.

Στην ηλικία των 14-20 ετών, στα χρόνια της εφηβείας και της ενηλικίωσης, όπου συνήθως η ιατρική παρακολούθηση περνά από τον παιδίατρο στον οικογενειακό γιατρό ή τον παθολόγο, θα πρέπει:

• να ελέγχεται το βάρος, η αρτηριακή πίεση και η χοληστερίνη και να εξατομικεύονται οι παράγοντες κινδύνου με βάση το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό.
• να δίδονται οδηγίες για τακτική σωματική άσκηση και υγιεινή διατροφή, όπως να αποφεύγονται τα περιττά λίπη, το αλάτι και η ζάχαρη, καθώς και τα έτοιμα γεύματα.
• να γίνεται συζήτηση για την πρόληψη των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και να δίνονται συμβουλές κατά του καπνίσματος και υπέρ της ασφαλούς οδήγησης.
• να ελέγχεται η κανονική εμφάνιση της έμμηνης ρύση στα κορίτσια, αλλά και των δευτερογενών χαρακτηριστικών των δύο φύλων, ώστε να ανιχνεύονται τυχόν ορμονικές διαταραχές σε πρώιμα στάδια.
• να γίνεται έλεγχος της πληρότητας του εμβολιασμού που διενεργήθηκε σε μικρότερες ηλικίες -με βάση το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών- και να συμπληρώνονται οι απαιτούμενες αναμνηστικές δόσεις. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνεται για το εμβόλιο κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) που διενεργείται κυρίως στα κορίτσια αυτής της ηλικίας και παρέχει αποτελεσματική προστασία από μελλοντική εμφάνιση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
• να γίνεται έλεγχος της όρασης και της ακοής και να συστήνεται η τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο (προληπτική υγιεινή των δοντιών).

Στην ηλικία των 20-40 ετών, στους νέους ενήλικες:

• Όσον αφορά τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου: θα πρέπει τουλάχιστον κάθε 2-3 χρόνια να γίνεται κλινική εξέταση για το καρδιαγγειακό σύστημα και κυρίως έλεγχος για αρτηριακή υπέρταση, αλλά και εργαστηριακός έλεγχος για αυξημένη χοληστερίνη και σάκχαρο, ενώ επίσης θα πρέπει να ελέγχεται η καλή λειτουργικότητα του ήπατος και των νεφρών και να αποκλείεται η τυχόν ύπαρξη αναιμίας.
• Όσον αφορά το ουρογεννητικό σύστημα: Οι γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται ετησίως σε test Pap, γυναικολογική εξέταση και ψηλάφηση μαστών, ενώ ήδη θα πρέπει να ελέγχεται το διαιτολόγιό τους για την ποσότητα προσλαμβανόμενου ασβεστίου και φυλλικού οξέος (χορήγηση συμπληρώματος διατροφής αν κριθεί απαραίτητο). Τέλος, ελέγχεται η ανοσοποίησή τους στην ερυθρά, ώστε να προλαμβάνονται ανεπιθύμητα συμβάντα κατά την διάρκεια μιας κατοπινής εγκυμοσύνης.
• Οι άνδρες θα πρέπει να ελεγχθούν από ουρολόγο, εφόσον έπασχαν από κρυψορχία στην παιδική τους ηλικία, για τον αποκλεισμό ορχικών νεοπλασιών.
• Από πλευράς εμβολίων και για τα δύο φύλα: επαναλαμβάνουμε κάθε 10 χρόνια το εμβόλιο Td (διφθερίτιδας–τετάνου) και της Ηπατίτιδας Β (όποτε κριθεί απαραίτητο μετά από έλεγχο των αντισωμάτων) και εμβολιάζουμε τους καπνιστές έναντι του πνευμονιόκοκκου και πιθανόν έναντι της εποχικής γρίπης.
• Ιδιαίτερη αξία έχει ο έλεγχος και οι συμβουλές κατά: του καπνίσματος, της κατάχρησης αλκοόλ, της έλλειψης κίνησης ή άθλησης και των διατροφικών διαταραχών (ιδίως της παχυσαρκίας) αλλά και της μειωμένης πρόσληψης φυτικών ινών (που οδηγεί συνήθως σε δυσκοιλιότητα και άλλες πεπτικές διαταραχές).

Κατά την ηλικία 40-65 ετών:

• Λόγω της συσσώρευσης παραγόντων κινδύνου για το καρδιαγγειακό σύστημα και της εμφάνισης νοσημάτων ‘’φθοράς’’, όπως η αρτηριακή υπέρταση, η υπερχοληστεριναιμία και ο σακχαρώδης διαβήτης, τα οποία μάλιστα είναι συνήθως αρχικά ασυμπτωματικά, ο αντίστοιχος έλεγχος καλό θα ήταν να γίνεται κάθε χρόνο και να περιλαμβάνει καρδιολογική εκτίμηση και εφόσον κριθεί απαραίτητο δοκιμασία κοπώσεως.
• Επιπλέον αυτών που ισχύουν για τις μικρότερες ηλικίες (ιδίως >50 ετών) θα πρέπει να γίνεται προληπτικός έλεγχος κοπράνων για μικροσκοπική απώλεια αίματος, είτε, ακόμα καλύτερα προληπτική κολονοσκόπηση (η τελευταία ανά πενταετία).
• Οι άντρες (ιδίως >50 ετών) θα πρέπει να ελέγχουν τον προστάτη τους τόσο με δακτυλική εξέταση από ουρολόγο, όσο και με τον εργαστηριακό προσδιορισμό του προστατικού αντιγόνου (PSA).
• Οι γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται κάθε 2 χρόνια σε μαστογραφία και, μετά την εμμηνόπαυση, σε έλεγχο οστικής πυκνότητας.

Στην ηλικία άνω των 65 ετών:

Θα πρέπει, επιπλέον των προαναφερθέντων, ο έλεγχος όρασης και ακοής να γίνεται κάθε χρόνο, να δίδεται προσοχή στο ιστορικό λήψης φαρμάκων και την πιθανότητα ανεπιθύμητων ενεργειών και αλληλεπιδράσεων τους και να γίνονται εμβολιασμοί σε όλο τον πληθυσμό έναντι του πνευμονιόκοκκου και της εποχικής γρίπης, αλλά και έναντι του έρπητα-ζωστήρα σε δυνητικά ευπαθείς.

Σε κάθε ηλικία:

Θα πρέπει να αξιολογούμε τις αλλαγές στο σώμα μας και να ελέγχουμε και να αποκλείουμε την οργανική προέλευση των συμπτωμάτων μας. Ο έλεγχος αυτός θα πρέπει να πραγματοποιείται πάντα με τη συνεργασία και την καθοδήγηση του προσωπικού ή οικογενειακού μας γιατρού, ώστε να χρησιμοποιούμε συνετά όλα τα διαθέσιμα από την επιστήμη μέσα για να διατηρήσουμε την καλή μας υγεία.

Θορυβώδη συμπτώματα με τα οποία ο οργανισμός μας μπορεί να μάς προειδοποιεί ότι πάσχει και τα οποία απαιτούν έλεγχο είναι για παράδειγμα:

• οποιαδήποτε τοπική διόγκωση
• ο τοπικός ή ο γενικευμένος ισχυρός ή υποτροπιάζων πόνος
• ο επίμονος πυρετός
• το επίμονο αίσθημα παλμών ή εφίδρωσης
• οι διαταραχές της ούρησης και των κενώσεων
• η αλλαγή στην όρεξη και η ακούσια πρόσληψη ή απώλεια βάρους

Τώρα που γνωρίζετε την αξία των προληπτικών εξετάσεων για την παρακολούθηση της υγείας σας, προγραμματίστε τις σε τακτική βάση για να χτίσετε μία καλύτερη ζωή στο παρόν και στο μέλλον!